Ayniyet Tespitine İlişkin İş ve İşlemlerde Mevzuat Boşluğu
1. Giriş
Ayniyet, aynılık, tıpkılık manalarını ihtiva eden Arapça “Ayniyet” sözünden dilimize girmiştir. Gümrük ve dış ticaret işlemlerinde sıklıkla karşılaştığımız bir kavramdır.
Ayniyet tespitine dair iş ve işlemler, 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 68. maddesi ile buna bağlı gümrük yönetmeliğinin 195. maddesine istinaden çıkartılan ikincil düzenlemeler muvacehesinde yürütülmektedir. 21.02.2020 tarihli ve 31046 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan "Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" ile Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS) sahibi firmaları etkileyen önemli değişiklikler yapılmıştır. Konumuz ile ilgili olanı ayniyet tespitine ilişkin özel hükümlerin kaldırılmış olmasıdır. Şimdi aşağıda maddeler halinde ayniyet konusundaki mevzuat hükümlerine göz atalım.
2. Gümrük Yönetmeliğinin Ayniyet ile İlgili Hükümleri
4458 sayılı Gümrük Kanuna bağlı Gümrük Yönetmeliğinin değişik maddelerinde ayniyet konusu işlenmiştir. Gümrük Yönetmeliği'nin 195 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, gümrük idareleri, zorunlu olan hallerde, gümrüğe sunulan ve gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım talep edilen eşyanın, bu işlem veya kullanım şartlarına uyulmasını sağlamak amacıyla, başka kurumlarda ekspertizini yaptırmak da dâhil olmak üzere ayniyetinin tespitine yönelik önlemleri almaktadır.
Ayrıca, mezkûr Yönetmeliğin 384’üncü maddesinin birinci fıkrası ve 387’nci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, geçici ithalat sırasında, eşyanın ilk giriş ayniyetine uygun olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, anılan Yönetmeliğin 195’inci maddesinin üçüncü fıkrası, 384’üncü maddesinin ikinci fıkrası ve 387’nci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, onaylanmış kişi statü belgesi sahipleri veya yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri için ayniyet tespitine ilişkin farklı düzenlemeler yapmaya Bakanlığımız yetkili kılınmıştır. Bu kapsamda, geçici ithalat rejimi çerçevesinde Türkiye Gümrük Bölgesine giriş yapacak ve yeniden ihraç edilecek eşya ile ihraç edildiği şekliyle geri gelmek üzere geçici ihraç edilecek ve yeniden ithal edilecek eşyanın ayniyet tespiti Genelge ile hüküm altına alınmıştır.
3. Gümrükler Genel Müdürlüğünün 2017/17 Sayılı Genelgesi
Dahilde İşleme İzni Kapsamında yapılan Ayniyet İşlemleri hakkında 06.10.2017 tarihli 2017/17 sayılı Genelge yayımlanmıştır. Genelgeye göre; Dahilde İşleme İzni kapsamında yurda geçici ithali yapılan eşyanın, ihraç edilecek işlem görmüş ürünün bünyesinde kullanılıp kullanılmadığının tespiti hususunda aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılması gerekmektedir.
Kullanılacak Kodlar
Dahilde İşleme İzni kapsamında ithalatın yapıldığı gümrük idaresince, Dahilde İşleme İzni Talep Formunun 10 no.lu "Diğer Hususlar" bölümüne aşağıda belirtilen kodlardan en az bir tanesi yazılacaktır.
- (Kod-1) Seri/şasi/motor numaraları ve modeli
- (Kod-2) Ek bilgi formunun beyannameye eklenmesi
- (Kod-3) Numune alınması
- (Kod-4) Fotoğrafının eklenmesi ya da ayrıntılı teknik tanımının yapılması (Kod-5) Ekspertiz raporunun ibrazı
- (Kod-6) Laboratuvar tahlili
- Kod-7) Ayniyet aranmaz
- (Kod-8) Ayar raporu
İthalat Gümrük İdaresince Yapılacak İşlemler
Dahilde İşleme İzni kapsamında ithal edilecek eşyanın aşağıda belirtilen tedbirlerin alınması suretiyle geçici ithaline izin verilecektir.
- Tamir amaçlı geçici ithal edilen makine ve taşıt araçlarının seri/şasi/motor numaralarının ve modelinin gümrük beyannamesinin 44 no.lu hanesine kaydedilmesi ve bu işlemlerin yapılmasını işaret eden Kod-1 'in kullanılması, Kod-1'e göre tespit yapılmasının mümkün olmaması halinde Kod- 4'te belirtilen ayniyet tespit yönteminin kullanılması,
- "Karkas" niteliğindeki kullanılmış lastiklerin ithalatında jant çapı, üretim numarası, imal tarihi ve marka bilgisini içeren ek bilgi formunun (Kod-2) beyannameye eklenmesi,
- Ticaret politikası önlemlerine (İthalat Rejimi Kararının 4’üncü maddesinde belirtilen mevzuat çerçevesinde alınan önlemler) tabi eşya,
- Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliğleri kapsamı eşya,
- İthalat Rejimi Kararının 7’nci maddesinde belirtilen "eski, kullanılmış, yenileştirilmiş, kusurlu (defolu) ve yatık (zamanla dayanıklılığını yitirmiş) mallar, için numune alınması, fotoğrafının eklenmesi ya da ayrıntılı teknik tanımının yapılması (Kod 3 veya 4) ya da ekspertiz raporunun ibrazı. (Kod-5) şeklindeki ayniyet tespit yöntemlerinden birinin seçilmesi,
- Dahilde İşleme Rejimi Tebliğinin (İhracat: 2006/12) 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi kapsamında ithal edilen tekstil ana hammaddelerinden numune alınması (Kod-3) veya fotoğrafının eklenmesi ya da ayrıntılı teknik tanımının yapılması (Kod-4), bunların mümkün olmaması halinde ise Gümrük Yönetmeliğinin 196’ncı maddesinin altıncı fıkrası hükmü de dikkate alınmak suretiyle eşyanın hangi hatta işlem gördüğüne bakılmaksızın laboratuvar tahliline tabi tutulması (Kod-6)
- Dahilide İşleme Rejimi Tebliğinin (İhracat: 2006/12) 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında ithali yapılan kıymetli maden ve taşlar için ayar raporu (Kod-8) aranılması,
- Numunesinin alınması mümkün olmayan eşyanın, tanınmasına yarayacak özelliklerinin ve gerek görülmesi halinde fotoğraflarım içeren bir tutanakla tespitinin yapılması,
- Dahilde İşleme Rejimi Tebliğinin (İhracat: 2006/12) 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen yardımcı maddeler (tela, etiket, düğme, fermuar, çıtçıt, rivet, askı, kuşgözü, şerit, kordela, lastik vb.) için Dâhilde İşleme İzni Talep Formunun 10 no.lu “Diğer Hususlar” bölümüne (Kod-7) ibaresinin yazılması, gerekmekte olup, (Kod-3) kapsamı numunelerin ithalata ilişkin gümrük beyannamesine eklenmesi gerekmektedir.
İhracat Gümrük İdaresince Yapılacak İşlemler
Dahilde İşleme İzin Talep Formunun 10 no.lu hanesindeki meşruhat kontrol edilerek, bu meşruhata göre idarece memur görevlendirilmesi, teknik inceleme yaptırılması, ekspertiz raporu hazırlanması, laboratuvar tahlili vb. işlemlerin tekemmül ettirilerek ayniyet tespitini müteakiben eşyanın ihracına izin verilecektir. Bununla birlikte, bir dahilde işleme izni kapsamında geçici olarak ithal edilecek eşyanın ithali esnasında uygulanacak ayniyet tedbirleri saklı kalmak üzere, ilgili izin kapsamında yapılacak ihracatlarda, üretim sürecinin (işlemlerin) aynı olması ve eşyanın değişmemesi kaydıyla tek bir ihracat partisinden numune alınarak ekspertiz raporunun düzenlenmesi ve düzenlenen bu ekspertiz raporunun yapılacak sonraki ihracatlar için, beyannamenin tescil edildiği tarihte ihracat beyannamesine eklenmesi mümkündür. Genelgede; Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi kişiler ile Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliği’nin (Sıra No:1) 42/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan ve mezkûr maddede belirtilen kolaylıklardan faydalanma hakkı bulunan yükümlüler yukarıda belirtilen ayniyet tespitine ilişkin uygulamalardan istisna tutulmuşlardır.
4. Gümrükler Genel Müdürlüğünün 2019/9 Sayılı Genelgesi
Geçici İthalat Rejimi ile Geçici İhracat Eşyasında Ayniyet Tespiti ile ilgili olarak Genel Müdürlükçe 29.03.2019 tarihli 2019/9 sayılı Genelge yayımlanmıştır. Genelgede özetle; “...geçici ithalat rejimi çerçevesinde Türkiye Gümrük Bölgesine giriş yapacak ve yeniden ihraç edilecek eşya ile ihraç edildiği şekliyle geri gelmek üzere geçici ihraç edilecek ve yeniden ithal edilecek eşyanın ayniyet tespitinin aşağıda belirtildiği şekilde yapılması gerekmektedir.
Geçici İthalat Eşyasına İlişkin İşlemler
2153, 2353, 3153, 3158, 4053, 4058, 4253, 4258, 5300, 5321, 5323, 5341, 5351,5352, 5371, 5391, 5800, 7153, 7158 rejim kodları kapsamında;
a) Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına sahip kişiler tarafından beyan edilen her türlü eşyanın,
b) Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin (Seri No:1) 42/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan ve mezkûr maddede belirtilen kolaylıklardan faydalanma hakkı bulunan yükümlüler tarafından, ekli listede yer alan GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının aksam ve parçalarının, fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak üzere, sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemesi gerekmektedir.
Geçici İhracat Eşyasına İlişkin İşlemler
2300, 2340, 2342, 6123, 6323, 6771, 7123 rejim kodları kapsamında;
a) Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi kişilerce yukarıda belirtilen rejim kodları kapsamında beyan edilen her türlü eşyanın,
b) Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin (Seri No:1) 42/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan ve mezkûr maddede belirtilen kolaylıklardan faydalanma hakkı bulunan yükümlüler tarafından, ekli listede yer alan GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının aksam ve parçalarının, fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak üzere, sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemesi gerekmektedir...” hususlarına yer verilmiştir.
5. İGMD’nin 06.08.2019 Tarihli Yazısı
İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği bu yazısıyla Gümrükler Genel Müdürlüğüne 2019/9 sayılı Genelgenin uygulanması hakkında başvuruda bulunmuştur. Yazıda Genelge hükümlerine göre gerçekleştirilen işlemlerin kapama ve teminat çözüm başvurularında ıslak imzalı ve onaylı ayniyet tutanaklarının aranmaması talep edilmiştir.
6. Gümrükler Genel Müdürlüğünün 04.10.2019 Tarihli Cevap Yazısı
Genel Müdürlük İGMD’ne vermiş olduğu cevapta; “... dilekçenizde belirtilen 2019/9 sayılı Genelgenin onaylanmış kişi statü belgesi sahipleri veya yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri için uygulanmasında yaşandığı belirtilen sorunlara ilişkin olarak gümrük idareleri nezdinde yapılan araştırmada, gümrük idarelerince anılan Genelgede yer alan düzenlemeler çerçevesinde işlem yapıldığı, onaylanmış kişi statü belgesi sahipleri veya yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri için teminat iade işlemlerinde dilekçenizde belirtilen ayniyat tespit tutanaklarının aranmadığı yönünde bilgi edinilmiştir...”
Hususlarına yer vermiş olduğu görülmüştür.
7. Gümrükler Genel Müdürlüğünün 03.10.2019 Tarihli Talimatı
Genelgede özetle; “...2017/17 sayılı dahilde işleme izni kapsamında yapılan ayniyet işlemleri hakkında Genelgenin III. maddesi "Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS) sahibi kişiler ile Onaylanmış Kişi Statüsüne (OKS) İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin (Sıra No:1) 42/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan ve mezkûr maddede belirtilen kolaylıklardan faydalanma hakkı bulunan yükümlüler yukarıda belirtilen ayniyet tespitine ilişkin uygulamalardan istisna tutulmuşlardır. " hükmünü amirdir. Ayniyet tespitine ilişkin istisna, Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS) sahibi kişiler ile Onaylanmış Kişi Statüsüne (OKS) İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin (Sıra No:1) 42/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan kişilere ait izinlere sağlanmıştır.
Ayniyet istisnası sağlanan izinler kapsamında gerçekleştirilen ithalat ve ihracat işlemlerinin, temsilci ithalatçı veya aracı ihracatçı firmalar tarafından gerçekleştirilmek istenilmesi halinde, söz konusu firmaların YYS veya OKS sahibi yükümlü olup olmadığına bakılmaksızın temsilci ithalatçı veya aracı ihracatçı firmalar da ayniyet tespitine ilişkin uygulamalardan istisna tutulmuştur. İzin sahibi firmanın Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS) sahibi kişi veya Onaylanmış Kişi Statüsüne (OKS) İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin (Sıra No:1) 42/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan firma olmaması halinde ise, temsilci ithalatçı veya aracı ihracatçı firmalar YYS veya OKS sahibi olsalar dahi ayniyet tespitinin yaptırılması gerekmektedir.
8. Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 10.12.2019 Tarihli Yazısı
Genel Müdürlük bu yazısında özetle;”...geçici ithalat ayniyet tespitinde beyanname eki faturada yer alan bilgilerin ayniyet tespiti yapılabilmesi için gerekli bilgileri ihtiva etmesi durumunda tutanak aranmasına gerek kalmadan fatura bilgileri esas alınarak işlem yapılabileceği...” talimatını vermiştir.
9. 21.02.2020 Tarihli GİKY’de Değişiklik Yapılması
21.02.2020 tarihli ve 31046 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan (GİKY) "Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" ile Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS) sahibi firmaları işlemlerinde ayniyet tespitine yönelik tedbirlerin uygulanmayacağına dair maddeler yürürlükten kaldırılmıştır. Ayniyet tespitine dair özel hükümlerin kaldırılması meselesi uygulamada sıkıntıları da beraberinde getireceği ve Onaylanmış Kişi Statü Belgesi (OKSB) düzenlemeleriyle birlikte değerlendirildiğinde kendi içinde çelişkili sonuçların doğmasına yol açmıştır. YYS’ye göre OKSB’nin kapsamı daha dar olmasına karşın OKSB tarafında (42/A’ya göre) ayniyet tespiti yapılmıyor iken; YYS de bu kolaylıklara atıf yapan maddelerin kaldırılmış olması kapsama alanı ve yetkisi bağlamında çelişki olarak çıkmaktadır.
Yönetmelik değişikliğinin 90.maddesi ile Aynı Yönetmeliğin 61’inci, 64’üncü, 80’inci, 83’üncü, 101’inci, 103’üncü, 127’nci maddeleri ile geçici 6’ncı maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürüklükten kaldırılan
a- 64’üncü (İhracatta yerinde gümrükleme izniyle ilgili) ,
b- 83’üncü (İzinli gönderici yetkisi kapsamıyla ilgili),
c- 103’üncü (İzinli alıcı yetkisi kapsamıyla ilgili),
d- 127’nci ( İthalatta yerinde gümrükleme izniyle ilgili), maddeler ayniyet tespitine ilişkin özel hükümleri düzenleyen maddelerdir.
Gümrük Yönetmeliğin 384’üncü maddesinin birinci fıkrası ve 387’nci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, geçici ithalat sırasında, eşyanın ilk giriş ayniyetine uygun olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir. Buna göre Gümrük idareleri, eşyanın beyan edildiği gümrük rejimi şartlarına uyulmasını sağlamak üzere zorunlu olan hallerde, eşyanın ayniyetini tespite yönelik önlemleri alacağı malumdur.
Diğer yönden Onaylanmış kişi statü belgesi veya yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri için ayniyet tespitine ilişkin farklı düzenlemeler yapmaya Bakanlık yetkili olduğu yönetmeliğin 195/3. maddesinde hükme bağlanmıştır.
Halen onaylanmış kişi statü belgesi sahipleri (42/A’dan faydalananlar) veya yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri için ayniyet tespiti yapılmadan işlemlerin sonuçlandırılmaktadır.
Yönetmelikle kaldırılan hükümler göz önünde bulundurulduğunda; OKBS mevzuatında herhangi bir değişiklik olmadığı için (OKSB alanında) kullanılmaya devam eden “Ayniyet tespitine ilişkin özel hüküm Kolaylığı”, YYS kapsamında kullanılamayacağı gibi bir fikre bize götürmektedir.
10. Değerlendirme ve Sonuç
Son zamanlarda gümrük idarelerine verilen beyanlarda geçici ithale/Geçici ihraca ilişkin işlemlerde ticari tanım, kg farklılıkları ve rejim kodlarında yanlış beyanlar ve de yapılmayan ya da eksik yapılan ayniyet tespiti nedeniyle çok sıkıntılı durumlar ile karşılaşmaktayız.
Ayniyet tespiti konusunda 2019/9 sayılı 29.03.2019 tarihli genelge çıkarılmıştır.
Genelgede;
‘’Geçici İthalat Eşyasına İlişkin İşlemler
2153, 2353, 3153, 3158, 4053, 4058, 4253, 4258, 5300, 5321, 5323, 5341, 5351,5352, 5371, 5391, 5800, 7153, 7158 rejim kodları kapsamında;
a- Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına sahip kişiler tarafından beyan edilen her türlü eşyanın,
b- Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin (Seri No:1) 42/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan ve mezkur maddede belirtilen kolaylıklardan faydalanma hakkı bulunan yükümlüler tarafından, ekli listede yer alan GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının aksam ve parçalarının, fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak üzere, sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemesi gerekmektedir.
Geçici İhracat Eşyasına İlişkin İşlemler
2300, 2340, 2342, 6123, 6323, 6771, 7123 rejim kodları kapsamında;
a- Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi kişilerce yukarıda belirtilen rejim kodları kapsamında beyan edilen her türlü eşyanın,
b- Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin (Seri No:1) birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan ve mezkur maddede belirtilen kolaylıklardan faydalanma hakkı bulunan yükümlüler tarafından, ekli listede yer alan GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının aksam ve parçalarının, fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak üzere, sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemesi gerekmektedir. ‘’ hükümlerine yer verilmiştir. Genelgede geçici ihracat ve geçici ihracat işlemlerinde; " ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemesi." gerektiğinin belirtilmesi pek açık bir hüküm olmamakla beraber lafzi olarak yorumlandığında yeşil hatlı firmaların kırmızı hattan istisna olduğunu söylemekte olduğu düşünülmektedir. İGMD tarafından GGM'e 06.082019 tarihinde bu genelge uygulaması hakkında yazı yazılmıştır. Yazıda; ayniyet işlemleri ile ilgili kapama veya teminat çözümü başvurularında ıslak imzalı, onaylı, ayniyet
tutanaklarının aranmaması talep edilmiştir. GGM'ün 04.10.2019 tarihli cevabi yazısında gümrük idareleri nezdinde yapılan araştırmalar sonucunda ayniyet tespit tutanaklarının aranmadığı Dernek Başkanlığına iletilmiştir. Öte tandan GGM 10.12.2019 tarihinde ayniyet tespit işlemleri ile ilgili bir talimat yazı çıkarmıştır. Yazıda OKSB ve YYS sahipleri için ayniyet tespitine ilişkin farklı düzenlemeler yapmaya Bakanlığın yetkili olduğu iletilerek, geçici ithalat işlemlerinde ayniyet tespit işlemlerinin yapıldığı durumlarda yükümlü tarafından gümrük idaresine sunulan fatura üzerinde yer alan bilgilerin ayniyet tespiti için gerekli bilgileri ihtiva etmesi durumunda ayniyet tespit işlemlerinin bu faturada yer alan bilgiler dikkate alınarak yapılabileceği belirtilmiştir. Bu talimattaki uygulama; geçici ithalat işlemlerinin daha hızlı yapılmak istenmesi ve tutanak düzenlenmesinin istenmediği durumlar için söz konusudur. Diğer taraftan 2020 yılının şubat ayına gelindiğinde önemli bir Yönetmelik değişikliği yapıldığı görülmektedir. Buda GİKY' dir. Bu önemli değişiklik ise; 21.02.2020 tarihli ve 31046 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan "Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" ile Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS) sahibi firmaları etkileyen önemli değişikliklerden biri olan YYS sahibi firmaların işlemlerinde ayniyet tespitine yönelik tedbirlerin uygulanmayacağına dair maddelerin yürürlükten kaldırılmasıdır. Yönetmelik değişikliğinde ayniyet tespitine ilişkin özel hükümleri içeren maddeler kaldırılmıştır. Yönetmelik değişikliğinin 90.maddesi ile Aynı Yönetmeliğin 61’inci, 64’üncü, 80’inci, 83’üncü, 101’inci, 103’üncü, 127. maddeleri ile geçici 6’ncı maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürüklükten kaldırılan;
a- 64’üncü (İhracatta yerinde gümrükleme izniyle ilgili) ,
b- 83. (İzinli gönderici yetkisi kapsamıyla ilgili),
c- 103. (İzinli alıcı yetkisi kapsamıyla ilgili),
d- 127. ( İthalatta yerinde gümrükleme izniyle ilgili),
maddeler ayniyet tespitine ilişkin özel hükümleri düzenleyen maddelerdir. Ayniyet tespitine işlemler 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 68.maddesi ile buna bağlı gümrük yönetmeliğinin 195.maddelerine istinaden çıkartılan ikincil düzenlemeler muvacehesinde yürütülmektedir. Gümrük Yönetmeliği’nin 384. maddesinin birinci fıkrası ve 387. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, geçici ithalat sırasında, eşyanın ilk giriş ayniyetine uygun olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir.
Buna göre Gümrük idareleri, eşyanın beyan edildiği gümrük rejimi şartlarına uyulmasını sağlamak üzere zorunlu olan hallerde, eşyanın ayniyetini tespite yönelik önlemleri alacaktır. Diğer yönden Onaylanmış kişi statü belgesi veya yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri için ayniyet tespitine ilişkin farklı düzenlemeler yapmaya Bakanlık yetkili olduğu yönetmeliğin 195/3’üncü maddesinde hükme bağlanmıştır. Diğer yönden kaldırılan hükümler göz önünde bulundurulduğunda; OKBS mevzuatında herhangi bir değişiklik olmadığı için OKSB alanında kullanılmaya devam eden “Ayniyet tespitine ilişkin özel hüküm Kolaylığı” YYS kapsamında kullanılamayacağı gibi bir sonuçta çıkmaktadır.
Diğer taraftan bu durum farklı gümrük idarelerinde farklı uygulamalara sahne olmaktadır. Örneğin; İHL Gümrük Müdürlüğünde yeşil hatlı firmalara ayniyet tespiti istisnası uygulanmakta iken SGHL Gümrük Müdürlüğünde bu istisna uygulanmamakta (Menfi) ve hatta Gümrük Kanunu’nun 235’inci maddesi hükümlerine göre ceza yazılmaktadır
2019/9 sayılı genelgede; “...fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak üzere, sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemesi...” gerektiği belirtilmesine karşın, GİKY değişikliğinden sonra, ayniyet tespitine ilişkin özel hükümlerin kaldırılmış olması nedeniyle, YYS sahibi kişilere ait eşyalar için ayniyet tespiti yapılıp yapılmayacağı hususunda Bakanlığımızca/Bölge Müdürlüğünce bir açıklama ve/veya düzenleme getirilmesinin uygun olacağı düşüncesindeyiz.
Yönetmelik değişikliğinden sonra, ayniyet tespitine ilişkin özel hükümlerin kaldırılmış olması nedeniyle YYS sahibi kişilere ait eşyalar için ayniyet tespiti yapılıp yapılmayacağı hususuna Ticaret Bakanlığımızca bir açıklama ve/veya düzenleme getirilmediği müddetçe önümüzdeki günlerde bu konu giderek daha çok konuşulacaktır.